I. Wstęp
Nocą przychodzi na świat nowe życie. W ciszy. Cisza trwa do momentu wyprowadzenia matki z córką ze stajni. Wtedy to, milczące na co dzień konie, zaczynają rżeć, pokwikiwać. Nawołują klacz i jej maleństwo. Są niespokojne. Po kilku dniach przyzwyczajają się do nowej rzeczywistości – wystarczy, że widzą źrebaka z klaczą, nawet jeśli są daleko.
Oddzielnie młodej matki i jej dziecka jest wymogiem bezpieczeństwa u koni, które na co dzień mieszkają w boksach i nie stanowią dziko żyjącego, naturalnego stada. Lecz już po miesiącu następuje ponowne połączenie i wszystkie konie wychodzą na wspólną łąkę. Wałachy praktycznie nie reagują na matkę ze źróbką… Każdy koń je trawę w bezpiecznej odległości. Poznają się – obserwują.
A już po kilku dniach można zobaczyć wzruszający obrazek – konie w upalny dzień chronią się pod wielkim dębem. Otaczają leżącego źrebaka, osłaniając go. Stado jest ponownie zcementowane. Są razem, jedzą razem, odpoczywają razem, chronią się nawzajem.
Taka budowa nowego stada w naturze wydaje się bardzo prosta i oczywista – pojawia się nowy osobnik, następuje chwila niepewności i poznawania się
„z daleka”, ustalenie nowej hierarchii i po prostu bycie.
Byłam świadkiem dołączania do stad nowoprzybyłych osobników i czasem proces przebiegał gładko, a czasem nastarczał dużo trudności – zwierzęta osadzone od dłuższego czasu w stadzie, goniły nowoprzybyłe osobniki, zdarzały się poranienia.
Wiele razy zastanawiałam się, czego mogą nauczyć konie o budowaniu zespołu…
Na początek jednak ludzie…
II. Ludzie
Bruce Tuckman zaproponował model budowania zespołu, zorientowanego na rozwój i realizację celów.
1️⃣ Formowanie (Forming)
2️⃣ Burza (Storming)
3️⃣ Normowanie (Norming)
4️⃣ Wykonywanie (Performing)
Nasze, ludzkie zespoły bardzo często przechodzą przez te etapy, a rolą szefa zespołu jest orientowanie się w jakim okresie rozwoju zespołu jest obecnie załoga i działać tak, aby doprowadzić zespół do fazy Wykonywania, w której zespół jest najbardziej efektywny.
〽 Faza formowania zespołu dzieje się za każdym razem kiedy: przychodzi nowa osoba do zespołu, odchodzi ktoś z zespołu, zmienia się szef zespołu
i zmieniają się funkcje osób w zespole.
Formujący się zespół charakteryzuje często ostrożność i napięcie, ludzie starają się być dla siebie grzeczni i poszukują swojej roli, poznają się. Na tym etapie tworzy się kultura zespołu i ustalenie zasad realizacji zadań. Lider jest zaangażowany w 100% w działania zespołu, ale efektów pracy zespołu jest niewiele…
Na etapie 🌩 Burzy ludzie się poznają ze sobą – tworzą grupy, wyjaśniają łączące ich relacje, czasem otwarcie lub niejawnie konfrontują się ze sobą zarówno na poziomie osobowości jak i interesów. Zaznaczają swoją pozycję.
Szef potrzebuje obserwować swoich ludzi, aby wiedzieć, jak rozkładają się siły w grupie, ale dobrze jest jeśli pozwoli zespołowi się samodzielnie dotrzeć.
W niektórych sytuacjach może okazać się, że będzie to też czas na konieczność interwencji w pojawiających się konfliktach lub wspieranie w rozwiązywaniu sporów.
W fazie 🧾 Normowania ludzie zaczynają ze sobą współpracować, ustanawiają zasady. Członkowie zespołu zbliżają się do siebie, analizują sytuacje konfliktowe. Pojawia się jedność grupy.
Tu kluczowe jest przestrzeganie zasad, przypominanie granic i egzekwowanie ich nieprzekraczania. Oczy zespołu zwrócone są na szefa – na ile jest wiarygodny, konsekwentny, sam przestrzega wyznaczonych norm…
Jeśli tego nie robi, to może spodziewać się „ataków” ze strony nieformalnych liderów lub wręcz całego zespołu. Taki „atak” często przyjmuje formę prośby
o rozsądzenie sporu interpersonalnego lub zadecydowanie w prostej sprawie. „Ataki” jednostek lider ma szansę przetrwać i wyjść z nic wzmocniony. Jednak, gdy przeciwstawi się szefowi cały zespół… raczej trzeba będzie się pożegnać ze swoją liderską rolą. Raczej…, bo jeśli się jest szefem zespołu i właścicielem firmy, to pozycja jest niezagrożona, ale… rozpadnie się zespół.
Jednak przejście zespołu przez Normowanie prowadzi do etapu 👩🏽🤝🧑🏿👨🏻🤝👨🏻👩🏾🤝👩🏼 Wykonywania, który jest kluczowym etapem w biznesie!
W tym momencie życia zespołu wszyscy działają jako całość i mają wysokie poczucie tożsamości zespołowej. Biorą odpowiedzialność, współpracują ze sobą. Członkowie zespołu potrafią wykonywać swoje zadania, dzielą się pomysłami. Charakteryzuje ich otwartość, wymiana doświadczeń. Praca jest efektywna!
Tu też mogą zdarzyć się jakieś zakłócenia i lider powinien na wczesnym etapie je określić oraz zająć się nimi. Kluczowym jest też podtrzymywanie atmosfery współpracy i motywacji wewnętrznej każdego członka zespołu.
Z mojego doświadczenia w budowania zespołów - czasem mniej oznacza więcej, więc na tym etapie szef powinien być na „standby” jednocześnie zachowując czujność 😊
III. Konie
Budowanie stada u koni
Z moich obserwacji oraz wiedzy wynika, że u koni też możemy zaobserwować fazy powstawania stada (efektywnego zespołu).
Kluczowym jest u nich bardzo szybkie przejście z etapu budowy do etapu jesteśmy stadem. Wynika to z potrzeby przetrwania. U koni nie ma czasu na wielkie dyskusje i długotrwałe, wyniszczające walki… Celem jest maksymalnie szybkie przejście do funkcjonowania w trybie socjopozytywnych relacji, zapewniających bezpieczeństwo i maksymalne wykorzystanie doświadczenia członków stada.
Nowe stado
U koni w naturze skład stada zmienia się i zaczyna stado zaczyna nowe „życie” głownie gdy:
🐎 rodzą się źrebaki
🐎 umiera któryś z osobników
🐎 ogier porywa tabun klaczy z innego stada i go dołącza do swojego
🐎 nowy ogier, często młodszy i silniejszy, przegania dotychczasowego
🐎 ogier wypędza ze stada swoje potomstwo, głównie młode ogierki
Burza i już…
U koni jest to najczęściej dość krótki proces, choć bywa bardzo dynamiczny. Konie muszą się ze sobą poznać, ustalić nową hierarchię.
Co decyduje o pozycji poszczególnych zwierząt w stadzie?
🎠 Wiek i doświadczenie – z reguły osobniki starsze, doświadczone i pozostające w dobrej kondycji z reguły dominują
🎠 Płeć, waga i wzrost – w stadzie dziko żyjących koni najwyższą pozycję zajmuje ogier – często jest najsilniejszy, a kolejne miejsce należy do klaczy alfa – starszej i doświadczonej, często też silnej fizycznie.
🎠 Czynniki psychiczne, takie jak bojowość, temperament, pewność siebie, szybkość reakcji. Gdy konie są zróżnicowane rasowo – konie mniejsze wzrostem lub klacze mogą zajmować wyższą pozycję niż osobniki większe lub płci męskiej.
🎠 Pozycja matki – sysaki automatycznie zyskują tę samą pozycję co matka.
W trakcie poznawania i ustalania hierarchii zdarzają się u koni potyczki – konie gonią się, odpędzają wybrane osobniki od stada, mogą się gryźć i kopać. Wszystko to, aby pokazać siłę i swoją pozycję na tle innych zwierząt. Innymi sposobami grożenia u koni jest specjalna mimika: kładzenie uszu, marszczenie nozdrzy, ściąganie kącików warg.
Jeśli tego typu zachowania są stosowane wobec źrebiąt – matki bronią swoich dzieci z wielką determinacją.
Ogromne znaczenie do ustalenia pozycji w stadzie ma też sygnalizacja uległości: konie okazujące pokoje i pojednawcze nastawienie opuszczają głowę, starając się zrobić jak najmniejszymi, odwracają głowę od dominującego osobnika, zad i ogon chowają pod siebie. Dodatkowo, uznając wyższą rangę innego osobnika, konie mogą uciekać, odsuwać się lub trzymać się w odpowiednim dystansie.
Co ciekawe, jeśli już dojdzie do ustalenia hierarchii stadnej nie dochodzi już do poważniejszych konfliktów i następuje okres stabilizacji.
Efektywność życia w stadzie
Koń, jako roślinożerca, narażony jest w naturze na pożarcie przez drapieżniki, dlatego żyje w grupie, co daje mu wiele korzyści:
🐴 Słyszy i widzi więcej – bo ma tyle par uszu i oczu, co liczba osobników w stadzie
🐴 Nie musi być w ciągłym stanie gotowości do ucieczki, bo otrzyma powiadomienie o niebezpieczeństwie od innych członków stada
🐴 Korzysta z wiedzy doświadczonych osobników dotyczących miejsca z wodą pitną i dobrej jakości pożywieniem
🐴 Dzięki raz ustalonej hierarchii nie musi tracić energii na bieżące konflikty
🐴 Ma zapewniony kontakt społeczny i może korzystać ze zbudowanych relacji – wzajemna pielęgnacja, zabawa, ochrona słabszego przyjaciela
🐴 Może mieć wsparcie w opędzaniu się od owadów – zaprzyjaźnione konie ustawiają się do siebie równoległe w pozycji „głowa do ogona”
IV. Podsumowanie
Czego zatem o budowaniu zespołu mogą nauczyć nas konie ❓
Przede wszystkim konie pokazują, że:
🧡 Etap burzy, jest czymś naturalnym – potrzebujemy się poznać, aby móc ze sobą współpracować
🧡 Warto przestrzegać ustalonej hierarchii, bo to daje bezpieczeństwo i minimalizuje liczbę konfliktów
🧡 Dobre relacje są podstawą do odnoszenia korzyści wynikających z bycia w zespole
🧡 Skupienie się niezależnych jednostek wokół wspólnego celu lub przywódcy daje długofalowe korzyści, wynikające z wykorzystania wielu zasobów dostarczanych przez poszczególne osoby
🧡 Im szybkiej przejdziemy do fazy Wykonywania, tym mniej energii zmarnujemy
🧡 Zespół daje ochronę
🧡 W zespole możemy korzystać w rożnych doświadczeń, co daje nam możliwość rozwoju
A Ty jaką lekcję bierzesz dla siebie ❓
Zapraszam na spotkania rozwojowe z końmi, dzięki którym będziesz mogła / mógł poznać lepiej siebie i współpracowników oraz tworzyć efektywne zespoły. 🐴👩🦰👨🦰🐎
Autorzy zdjęć:
Agnieszka Duszak
Anna Zdzieszyńska
Photo by Dave Herring on Unsplash
Photo by Dan Meyers on Unsplash
Anna Badowksa-Spałek